D türü, otobüsle tarifeli veya tarifesiz yurtiçi yolcu taşımacılığı veya hususi taşımacılık yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilen bir belge türüdür. Taşımanın şekline göre 3 ana türe ayrılır. Ticari ve tarifeli olarak yapacaklara D1, ticari ve tarifesiz olarak yapacaklara D2, hususi taşımacılık faaliyetinde bulunarak kendi personelinin taşımasını yapacaklara D3, ticari olarak, taşıma mesafesine bakılmaksızın iliçi ve 100 kilometreye kadar olan şehirlerarası tarifeli ve tarifesiz olarak yapacaklara D4 verilir. Bunla birlikte yalnızca bir araçla D4 yetki belgesi almak isteyen gerçek kişilere indirimli D4* yetki belgesi verilmektedir.
D Türü Belgeler İçin İstenilen Şart Nelerdir?
D1 yetki belgesi almak isteyen gerçek veya tüzel kişilerin, ”sahip, ortak veya yöneticilerin” belli suçlardan sabıka kaydının olmaması, odaya kayıtlı olması ve en az 60.000 TL işletme sermayesinin bulunması, aktif vergi mükellefi olması şarttır. 12 yaşından büyük olmayan ticari araçlarla en az 150 adet koltuk kapasite sahip olması istenilmektedir. 12 yaşından büyük araçlar asgari kapasite hesabına dâhil edilmeyeceğinden ilk müracaat ve faaliyet süresince bu şart sağlanmalıdır. D1 yetki belgesine kaydedilecek taşıtların, şoförü dâhil en az 25 koltuk kapasitesine sahip otobüs olması zorunludur. D1 yetki belgesine sözleşmeli araç kaydedilebilmektedir. Bunun için özmal otobüs cinsi taşıt sayısının 3 katını geçmemek üzere ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş sözleşmeli otobüs cinsi taşıtlar kaydedilebilir. Sözleşmeli araç kaydedilirken kayıtlı bulunan her özmal araca karşılık aynı cins sözleşmeli araç kaydedilir. D1 yetki belgesi sahiplerinden en az birer adet üst düzey yönetici ve orta düzey yönetici türü mesleki yeterlilik belgesine sahip olmaları veya bu nitelikleri haiz kişileri istihdam etmeleri istenilmektedir. Yetki belgesi veriliş sonrası 6 ay bu şarttan muaf tutulan belge sahipleri için sonrasında idari para cezası düzenlenmektedir. D1 yetki belgesi sahiplerinin hat, güzergah, ücret ve zaman tarifeleri, şube ve acente ile kendilerine ait iletişim ve benzeri bilgilerin bulunduğu faal web sitesinin bulunması zorunludur.
D1 yetki belgesi sahipleri, mevcut hatları için belirlenmiş güzergahındaki, iliçi ve 100 km’ye kadar şehirlerarası mesafelerde bulunan yerler arasında taşıma yapmak üzere, 22:01 ile 04:59 saatleri dışında yolcu bindiremez. D1 yetki belgesi sahiplerinin, belirlenmiş olan ve hat çizelgesinde kayıtlı taşıma hattı ve/veya taşıma güzergahına yasal mücbir sebepler dışında uymak zorundadır.
D2 yetki belgesi almak isteyen gerçek veya tüzel kişilerin, ”sahip, ortak veya yöneticilerin” belli suçlardan sabıka kaydının olmaması, odaya kayıtlı olması ve en az 30.000 TL işletme sermayesinin bulunması, aktif vergi mükellefi olması şarttır. 10 yaşından büyük olmayan ticari araçlarla en az 75 adet koltuk kapasite sahip olması istenilmektedir. 10 yaşından büyük araçlar asgari kapasite hesabına dâhil edilmeyeceğinden ilk müracaat ve faaliyet süresince bu şart sağlanmalıdır. D2 yetki belgesine sözleşmeli araç kaydedilebilmektedir. Bunun için özmal otobüs cinsi taşıt sayısının 2 katını geçmemek üzere ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş sözleşmeli otobüs cinsi taşıtlar kaydedilebilir. Sözleşmeli araç kaydedilirken kayıtlı bulunan her özmal araca karşılık aynı cins sözleşmeli araç kaydedilir.
Bu Yönetmeliğe göre düzenlenecek D4 yetki belgeleri; UKOME ve/veya il ve/veya ilçe trafik komisyonları ile işbirliği yapılmak suretiyle, bu Yönetmeliğin getirdiği sorumluluk, yükümlülük ve yetki belgesi alma zorunluluğu dikkate alınarak seyahatin başladığı ve seyahatin bittiği il valiliklerindeki merkezin/komisyonun uygun kararlarına istinaden düzenlenir. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin hususlar, Bakanlıkça düzenlenir.
D3 yetki belgesi almak isteyen tüzel kişilerin aktif vergi mükellefi olması şarttır. Gerçek kişilerde böyle bir zorunluluk bulunmamaktadır. D3 yetki belgesi hususi taşımacılık faaliyetinde bulunarak, kendi personelinin taşımasını yapacaklara verilen bir belge türüdür. En az 1 adet 10 yaşından büyük olmayan ticari veya hususi araç yeterli olmaktadır.
D1 ve D2 yetki belgesi sahipleri, yapacakları düzenli ve arızi yolcu taşımacılığı faaliyetinde, grup veya mekik seferlerinde, onaylı zaman tarifesinde belirtilen saatteki sefere göndereceği taşıtın plakası ve ATS bilgileri, taşıtta görevli personel bilgileri ile birlikte yolculara ait bilgileri, Bakanlığın U-ETDS sistemine işlemek/iletmek zorundadırlar.
D1 yetki belgesi sahiplerinden en az birer adet üst düzey yönetici ve orta düzey yönetici, D2 en az birer adet orta düzey yönetici türü mesleki yeterlilik belgesine sahip olmaları veya bu nitelikleri haiz kişileri istihdam etmeleri istenilmektedir. Yetki belgesi veriliş sonrası 6 ay bu şarttan muaf tutulan belge sahiplerine yeterlilik belgesinin olmaması durumunda idari para cezası düzenlenmektedir.
D4 Yetki Belgesi
D4 yetki belgesi ticari olarak, taşıma mesafesine bakılmaksızın iliçi ve 100 kilometreye kadar olan şehirlerarası tarifeli ve tarifesiz olarak yapacaklara verilen bir belge türüdür. Sadece tarifesiz taşımacılık yapmak üzere D4 yetki belgesi düzenlenemez. Düzenlenmiş olan yetki belgelerinde geçerli bir hattının bulunması şarttır. En az, 1 adet otobüsle asgari kapasiteye ve tüzel kişiliklerin 5.000 TL sermayesine sahip olmaları şarttır. D4 yetki belgesine kaydedilecek araçlarda yaş şartı bulunmamaktadır. D4 yetki belgesi almak isteyenler taşıma yapacakları il veya ilçelerde kendi merkezi adresinin bulunduğu ilin İl Trafik Komisyonundan veya UKOME den alınacak D4 yetki belgesi düzenlenmesinin o ildeki mevcut arz/talep dengesi ve taşıma düzeni bakımından bir sakıncası olmadığına dair İl Trafik Komisyonu veya UKOME den mevcut arz/talep dengesi ve taşıma düzeni bakımından bir sakıncası olmadığına dair karar alması zorunludur. D4 yetki belgesine merkezi işyeri adresinin bulunduğu ilin plakasına kayıtlı en fazla 10 adet araç kaydedilebilir.
Sadece 1 adet otobüsle D4 yetki belgesi alacak olan gerçek kişiler için yetki belgesi ücretinde % 75 indirim (D4*) uygulanır.