Kargo, acentecilik, komisyonculuk, yük veya yolcu taşımacılığı işlemleri ve şikayetleri Ulaştırma Ve Altyapı Bakanlığı uhdesinde olan hizmet alanlarıdır. Bu gibi işlerle iştigal edebilmek için bakanlığın belirlediği şartlara, belgelere ve yeterliliklere sahip olunması zorunludur.
Yürürlükte bulunan Karayolu Taşıma Kanunu(KTK) ve kanun kapsamında yayımlanmış olan Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde (KTY) tüm bu işlerin nasıl ve ne şartlarda gerçekleştirileceğini ve aksilik durumlarında ne gibi yaptırımların uygulanacağı yasalaştırılmıştır. Posta gönderilerinde ise kurallar Posta Hizmetleri Kanunu ile konulmuştur. Yazımızda Kargo gönderilerinden bahsedeceğimizden KTY kapsamında bir değerlendirme yapılacaktır. Kargo, karayolu yolcu bileti veya yük taşımacılığı sorunları veya kuralları için KTY ye bakılması gerekmektedir. Yani kargo gönderileriyle ilgili yaşanılan sorunlarda KTK / KTY bakılmalıdır ve şikayet mercii Ulaştırma Ve Altyapı Bakanlığıdır. Veya kargoyu şikayet edilen kişinin / firmanın bağlı olduğu bölge müdürlüğüdür. Kargo şirketlerinin sorumluluklarını anlattığımız bu yazımıza göz atmak isteyebilirsiniz.
Kty de kargo işletmecilerinin alması gereken belgeler belirlenirken uyulması gereken kurallarıda belirtmiş uyulmaması durumlarında ise idari para cezası veya uyarma cezası öngörülmüştür. İdari para cezası genel bilinen bir ceza şeklidir. Trafik cezası gibidir. 15 gün içinde ödendiğinde %25 indirim uygulanır. Ödenmediğinde faiz uygulanır. Uyarma ise Ulaştırma Ve Altyapı Bakanlığına özgü bir ceza şeklidir. Ve sadece belge sahiplerine uygulanır. Uyarma cezası belli bir sayıya kadar ödenmesi zorunlu değildir. Ancak uyarma cezası bulunan bir belge sahibi (kargo firması) uyarma karşılığı olan ücreti ödemeden belgesini yenileyemez. Buda faaliyette bulunamayacağı anlamına gelir. (Herbir uyarma 2019 yılı için 74 TL dir. Örn. 5 uyarma 5*74=370TL 10*74=740TL)
Kargo şubeleri iki farklı durumdan söz edebiliriz. Kargo şikayetleri için önemli olabilmektedir. Kargo firmalarının M(M1 / M2) türü belge sahibi olması gereklidir. Birde aynı işi acente olarak yapanlar vardır. Bunlarda G (G1 / G2 / G3) türü belge almalıdır. G türü belge alanlar kendi adlarına fatura kesemezler. Acenteliğini yaptıkları firmanın adı altında çalışır fatura düzenleyerek komisyonlarını alırlar. Kargo taşımalarıyla ilgili birçok problemler genellikle acentelerde yaşanmaktadır. İşte bu noktada, Kty de Yetki belgesi sahiplerinin yükümlülükleri belirten 40 ıncı ve 43 üncü maddelerinde mevzuata aykırı ne gibi durumlarda hangi cezai yaptırım uygulanacağı ifade edilmiştir.
Hangi uygulamaya ne cezası uygulanır?
Kargo firması; kargonun tamamen veya kısmen kaybından, zayiinden, hasara uğramasından, çalınmasından, güvenliğini sağlamaktan, teslim aldıkları şeklini muhafaza etmekten, korunması ve taşınmasından sorumludurlar. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine, zarar görenin tazmin hakkı saklı kalmak üzere 10 uyarma verilir. (Md. 40 9. fıkra)
Karayolları alt yapısı, işletilmesi, trafik, doğal afetler, meteorolojik şartlar ile arıza ve kaza hali dahil, seyahat esnasında meydana gelen ve beklenmeyen mücbir durumlarla ilgili olarak ortaya çıkan ve taşımanın devamına engel olan sebeplerin, belirsiz bir süre beklemeyi mecburi kılması veya varış noktasına kadar gerekli zamanın bir katından daha fazla beklemeyi gerektirmesi halinde, yetki belgesi sahibi, imkan olduğu takdirde bir başka güzergahı izleyerek taşımayı tamamlamak, aksi halde kargoyu teslim aldığı noktasına geri getirmekle yükümlüdür. Bu gibi hallerde, kargo sahibinin bütün hakları saklı olup, yetki belgesi sahipleri herhangi bir ek ödeme veya benzeri talepte bulunamazlar. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine 5 uyarma verilir. (Md. 40 12. fıkra)
Yetki belgesi sahibi tarafından taşınan kargonun hasara uğraması halinde; alıcıya bilgi verilir ve istenirse alıcı veya haricindeki bir tanığın katılımıyla oluşturulacak kurul huzurunda kargo açılarak hasarın kapsamı kendisine gösterilir ve bu durum bir tutanakla tespit edilir. Herhangi bir itirazının olmaması halinde teslim imzası alınarak teslim edilir. (Md. 40 14. fıkra)
Yetki belgesi sahipleri, verdikleri hizmetlerden engellilerin kolaylıkla ve yeterli derecede yararlanması için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine 5 uyarma verilir. (Md. 40 38. fıkra)
Yetki belgesi sahipleri, kargoyu güvenli bir şekilde taahhüt ettiği yere kadar götürmekle yükümlüdürler. Bu fıkraya aykırı hareket edenlere, Kanunun 26 ncı maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde belirtilen miktarda idari para cezası uygulanır. (Md. 40 40. fıkra)
Kargo taşımacılığı faaliyetinde bulunan yetki belgesi sahipleri, “görülmüştür” şerhi düşülen ücret tarifeleri ile “onaylanmış” zaman tarifelerine uymak zorundadırlar. Bu fıkraya aykırı hareket edenlere, Kanunun 26 ncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde belirtilen miktarda idari para cezası uygulanır. (Md. 40 45. fıkra)
Firmalar, adreslerinde teslim edilmek veya ödenmek üzere dağıtıma götürülüp de herhangi bir nedenle dağıtım imkanı sağlanamayarak alıcılarına haber kağıdı bırakılmış olan kargoları/gönderileri, teslimat adresine en yakın olan merkez, şube veya acentelerinde toplam 3 gün süreyle bekletmek, bu süre sonunda alıcısı tarafından teslim alınmayan kargoları/gönderileri ise, gönderene iade etmekle yükümlüdürler. Ancak, kargo/dağıtım işletmecisinin bu süre içerisinde gönderiyi ikinci defa adrese teslim etme zorunluluğu bulunmamaktadır. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine 5 uyarma verilir. (Md. 43 1. fıkra)
Firmalar, gönderici ve alıcılara ilişkin; ad ve soyad, unvan, gerçek kişilerde T.C. Kimlik numarasını, Türk vatandaşı değilse uyruğu, pasaport numarasını veya varsa yabancı kimlik numarasını, tüzel kişiliklerde vergi kimlik numarası ile adresini, herhangi bir araştırmaya ve anlaşmazlığa mahal vermeden kargonun/gönderinin yollanabilmesini ve alıcının kolaylıkla bulunabilmesini sağlamaya yarayacak bilgileri tam ve doğru olarak kaydetmek ve T.C. Kimlik/vergi/pasaport numarası hariç olmak üzere, bu bilgileri kargo/gönderi üzerine yazmakla yükümlüdürler. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine 5 uyarma verilir. (Md. 43 2. fıkra)
Firmalar, teslimi mümkün olamayan adreslere teslim etmek üzere kargo/gönderi kabulü yapamazlar. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine 10 uyarma verilir. Şayet alıcı adreste şube veya acentesi yok ise kargoyu kabul etmemelidirler. (Md. 436. fıkra)
Yetki belgesi sahipleri, gönderici tarafından talep edilmesi halinde, teslim edecekleri kargoları/gönderileri, şubelerinde veya acentelerinde alıcılarına teslim edebilirler. (Md. 43 7. fıkra)
Firmalar, teslim aldıkları kargoyu/gönderiyi, teslim aldıkları günden itibaren, iliçi taşımalarda en geç 2 gün, yurtiçi taşımalarda en geç 3 gün, uluslararası taşımalarda ise en geç 15 gün içinde taşımak ve bu süreler içinde teslimat şekline uygun olarak alıcısına ulaştırmakla yükümlüdürler. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine 5 uyarma verilir. (Md. 43 8. fıkra)
Firmalar, taşıdıkları kargonun/gönderinin alıcısına tesliminde, alıcının talebi ve kargonun/gönderinin alıcı tarafından açılmasının kabulü halinde, bu talebi yerine getirmek zorundadırlar. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine 10 uyarma verilir. Özellikle internetten alınan ürünlerin sağlam olup olmadığının veya istenilen ürünün gönderilip gönderilmediğinin kontrolünü yapmak için önemli bir noktadır. Genellikle kargo dağıtıcıları bu talebi iş yoğunlu ve zaman kaybını öne sürerek olumsuz karşılamaktalar. (Md. 43 9. fıkra)
Kargo Şikayetleri Nereye İletilmelidir?
Yukarıda belirtilen mevzuat maddeleri kapsamında sizlerde kargo şikayetleri, yaşadığınızı sorunu belirterek elinizdeki bilgi ve evraklarla (olursa görüntü, gönderi nosu v.s. ) ile Bakanlığa veya ilgili bölge müdürlüğüne müracaat ederek haklarınızı arayabilirsiniz.