Karayolu Taşıma Yönetmeliği gereği şehirlerarası otobüs yolcu biletlerinde belli bir engel oranına sahip kişiler için bilet ücretinde indirim yapılması zorunludur. Peki bu indirim kimlere uygulanacaktır? Yolcu bileti üzerinde indirim yapmayan otobüs firmaları hakkında nereye müracaat edilmelidir? İdari bir yaptırımı var mıdır?
İndirimle ilgili yazımıza geçmeden önce otobüs bilet ücretlerinin nasıl belirlendiğini yazmak faydalı olacaktır. Ki bu konu bilinmeden birçok sorun yaşanabiliyor. Otobüs bilet fiyatları için Ulaştırma Ve Altyapı Bakanlığınca zaman zaman taban ücret tarifesi yayınlamaktadır. Km ye göre ücret fiyatları belirlenmiş ve ilan edilmiştir. Firmalar bu miktarların altında bilet fiyatı belirleyemezler. Ücret tarifesini hazırlayıp bağlı oldukları bölge müdürlüğünden onaylatarak bilet fiyatlarını buna düzenlemeye başlarlar. Onaylanan ücret tarifesi üzerinden otobüs işletmelerinin en fazla %30 indirim yapma hakları vardır. Bazı otobüs firmaları ücret tarifesini yüksek tutarak sürekli bir indirim yapıyor. Yasal olarak engelli ve çocuklara yapılan indirim kesilen bilet üzerinden değil “ücret tarifesi” üzerinden yapılmalıdır. Firmaların ücret tarifesi üzerinden zaten indirimli bilet düzenlemiş olması sebebiyle bilet ücreti üzerinden ayrıca bir indirim veya istenilen oranda (%40) indirim yapılmamış olması durumunda yolcu herhangi bir hak iddia edememektedir.
Yolcu Bileti Üzerinde Kimlere İndirim Yapılır?
Yolcu bileti düzenleyen firmalar 12 yaşından küçük çocuklar ile en az % 40 engeli bulunan ve bunları belgeleyen kişilere biletleri geçerli ücret tarifesi üzerinden indirim uygulanması zorunludur. Burada dikkat edilmesi gereken nokta bilet fiyatı ile ücret tarifesi ücretlerinin farklı olabileceğidir. Bazen otobüs firmaları ücret tarifesine indirim yaparak bilet düzenleyebiliyorlar. Böylesi durumda bilet fiyatında ya çok az ya da hiç indirim yapılmıyor. İndirimli bilet için 12 yaşından küçük çocukların kimlikleri engelli kişilerin ise engelli kimlik/raporunun ibrazı halinde düzenlenebilmektedir.
Biletinde indirim uygulanacak engelli kişinin en az %40 engelli olduğunu belgelemekle mükelleftir. Ancak mevzuat aracı kullanan tüm engelli bireylere indirim yapılmasına izin vermemiştir. Bu şekilde otobüs firmasını korumayı hedeflemiştir. 20 koltuğa kadar olan taşıtlar için 1 engelli, 20 den fazla koltuğa sahip otobüslerde ise en fazla 2 engelli kişiye %40 indirim yapılabilir. Şayet 20 koltuğa kadar olan taşıtlarda engeli kişi sayısı 1 den fazlaysa, 20 den fazla koltuğa sahip otobüslerde 2 den fazla engelli kişi varsa indirim oranı % 30 olarak uygulanır. Ancak yukarıda belirtildiği gibi indirim ücret tarifesi üzerinden yapılır. Firmalar sık sık bilet ücretlerini ücret tarifesi üzerinden indirim yaparak düzenlerler. Böyle bilet ücretlerinde beklenilen indirim yapılmayabilir.
12 yaşın altı çocuklar için yolcu bileti ücretlerinde, ücret tarifesi üzerinden %30 indirim uygulanır. 6 yaşın altındaki çocuklarda ise kucakta yolculuk etmesi durumunda ücret alınmayabilir.
Gerek engellilere gerekse on iki yaş altı çocuklara yönelik bilet indirimi yapmayan otobüs işletmelerine 5 uyarma cezası verilir. (2020 yılı bir uyarma 90 TL 90×5=450 TL)
Bileti Üzerinde İndirim Yapmayanlar Nereye Şikayet Edilir?
Her ne kadar yasal zorunluluğu olsa da kimi otobüs firmaları bu indirimleri uygulamada zorluk çıkartmakta ve yolcuları mağdur etmektedir. “İndirimli bilet kotası doldu”, “artık indirim yapılmıyor” gibi söylemlerle karşılaşıldığı sık sık dile getirilmektedir. Yolcular ise genellikle haklarını nasıl koruyacağını, nasıl şikâyette bulunacaklarını bilememektedir. Gerekli şartları taşıdığı halde indirim yapılmayan yolcular mağduriyetini otobüs terminallerinde terminal zabıtalarına giderek durumlarını anlatması ve bu durumun zabıt altına (tutanak altına) alınması gerekmektedir. Eğer devamlı seyahat ediyorsanız ve bu indirim uygulamasında sorun yaşıyorsanız şikâyetlerinizi bulunduğunuz ilin, il terminal zabıtalarına veya Türkiye genelinde bulunan 13 tane Ulaştırma Bölge Müdürlüklerine ( İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Adana, Antalya, Gaziantep, Diyarbakır, Samsun, Erzurum, Trabzon, Sivas) bilet ve zabıt fotokopisi ile başvurabilirsiniz.
Yolcu bileti indiriminde faydalanabilmek için yolcunun mutlaka engelli olduğuna dair belgeyi ibraz etmelidir. Çocukların indirimden faydalanması için ise mutlaka yanlarında kimlik bulunmalı ve ibraz edilmelidir. Bilet düzenleyenden Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde belirtilen indirimin uygulanması istenebilir.
Kaynak:
Karayolu Taşıma Yönetmeliği 56/10-11 ve diğer md.
